In de westerse wereld is tijd belangrijk. Agenda’s staan bol van de afspraken, mensen vliegen van de ene activiteit naar de andere en iedereen roept: “Ik heb het zo druk!” Heel vaak leidt dit tot een, bijna mechanisch, afwerken van lijstjes. Het lijkt soms wel of het afvinken van volbrachte taken belangrijker is dan het genieten van het proces er naartoe.
Ook in het onderwijs werken we met strakke lesprogramma’s. De boeken voor Engels zijn maar amper dichtgeklapt of de wiskundeles begint al. ‘s Middags kan nog net, voordat de gitaarles begint, het huiswerk worden gemaakt, daarna een snelle hap en door naar voetbal. Tussendoor de telefoon in de hand voor de broodnodige contacten met vrienden en vriendinnen. En ook ‘s avonds voor het slapengaan nog even snapchatten en whatsappen en daarna het lichtje uit …. hè, hè … rust.
Chronos is een figuur uit de Griekse mythologie. Hij staat voor de lineaire, meetbare tijd, kloktijd. De tijd waarin we van activiteit naar activiteit gaan, de tijd waarin we doel- en resultaatgericht te werk gaan en de tijd waarin we altijd tijd tekort komen.
Goede ideeën en verhelderende inzichten verschijnen echter vooral op momenten waarop we dagdromen, voor ons uitstaren, een wandeling of fietstocht door de natuur maken of wanneer we geconcentreerd naar muziek luisteren. Mediteren, bezinnen, reflecteren, de tijd nemen en het idee van tijd verliezen en plotseling beseffen dat er uren zijn verstreken zonder dat we het in de gaten hadden.
Kairos is de jongste zoon van Zeus. Bij Kairos gaat het om de innerlijke tijdsbeleving. Hiervoor is aandacht, rust en concentratie nodig. “De vertraagde tijd die als een ruime jas om je heen zit.” Of “de ware tijd die tot leven komt als de klokken zwijgen”, met deze woorden beschrijft Joke Hermsen de “kairos-tijd”. Uit: “Kairos, een nieuwe bevlogenheid.”
Chronos en Kairos, de twee gezichten van tijd. Chronos is overduidelijk in ons leven aanwezig. Kairos is soms ver te zoeken. Lege momenten zijn al snel opgevuld met televisie, social media en games. Verveling komt steeds minder voor. Om tot creativiteit en bezinning te komen, is er ruimte nodig en volledige aandacht voor het moment zelf. Het kan helpen om apparatuur op gezette tijden in de kast te laten en naar buiten te gaan, een lange wandeling te maken en de tijd te vergeten. Of op een comfortabele stoel plaats te nemen bij de haard en te staren naar de vlammen die aan de houtblokken likken. Of een koptelefoon opzetten en aandachtig luisteren naar je favoriete muziek. Of de tijd nemen om met je kind een zandkasteel te bouwen.
Chronos en Kairos, beide tijdsbelevingen, zijn waardevol. Vanzelfsprekend gaat het om het vinden van de juiste balans. De balans tussen resultaat- en procesgerichtheid, tussen innerlijke tijd en lineaire tijd en de balans tussen actie en bezinning.
